बेइजिङ – चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको भर्खरैको शीर्ष-स्तरीय बैठकमा वरिष्ठ अधिकारीहरूले शासनको शून्य-कोभिड-१९ नीतिविरूद्ध राष्ट्रव्यापी विरोध प्रदर्शन गरेका छन्। ‘निश्चित रूपमा लकडाउन’ गर्ने वाचा गरेको चिनियाँ शासकले लामो समय पूर्ण लकडाउन गरेपछि त्यसको चर्को विरोध भएको हो।

उरुम्ची अपार्टमेन्ट ब्लकका १० जना बासिन्दाको ज्यान गएपछि सुरु भएको र्‍यालीहरू, राज्यको कडा लकडाउन नीतिहरूको बिरूद्ध प्रदर्शनबाट राष्ट्रपति सी जिनपिंगलाई राजीनामा दिनसमेत दबाब दिन थालिएको छ। तर, चिनियाँ सत्ताले भने लकडाउन विरोधीहरुलाई निस्तेज पार्न कडा कदम चालेको छ। राज्य संयन्त्रले डिजिटल असन्तुष्टिलाई दबाउन देशव्यापी निगरानी बढाएको छ।

उरुम्चीमा सुरु भएको विरोध प्रदर्शन चीनभर फैलिएको छ, सांघाईदेखि बेइजिङ हुँदै वुहानसम्म र इन्टरनेटको ठूलो हिस्सामा उक्त विरोध प्रदर्शनलाई समर्थन गरिएको छ। प्रदर्शनकारीहरूले र्‍यालीहरू समन्वय गर्न डिजिटल उपकरणहरू प्रयोग गरी मार्गहरूको लागि छविहरू, भिडियोहरू र नक्साहरू साझा गरेका छन्। यसैबीच, चिनियाँ अधिकारीहरू भने प्रदर्शनकारीहरूलाई हिरासतमा लिइरहेका छन्। विशेष गरी तिनीहरूले अनलाइन अपलोड गरेका छविहरू मेटाउन अस्वीकार गर्नेहरूलाई र शारीरिक गिरफ्तारीको साथमा, चिनियाँलाई स्थानीय सोशल मिडिया प्लेटफर्महरूमा पूर्ण राज्य नियन्त्रणद्वारा सुविधा दिइएको छ।

चीनमा फेसबुक, ट्विटर र व्हाट्सएप प्रतिबन्ध भएपछि स्थानीयहरूले मुख्य रूपमा चिनियाँ प्लेटफर्महरू जस्तै विच्याट, विवोजस्ता कुनै पनि सामाजिक सञ्जाल गतिविधिहरूको लागि प्रयोग गर्छन। जुन चलिरहेको विरोध प्रदर्शनहरूमा पनि भएको छ। यद्यपि, यी प्लेटफर्महरूमा राज्य नियन्त्रणले प्रयोगकर्ताहरूलाई कुनै पनि प्रकारको असहमतिको लागि यी एपहरू प्रयोग गर्न चुनौतीपूर्ण बनाइएको छ।

चिनियाँ सोशल मिडिया प्रयोगकर्ताहरू र डेली डटद्वारा अन्तर्वार्ता लिएका प्रदर्शनकारीहरूले प्रकट गरे कि विरोधको कुनै पनि सन्दर्भले विच्याट र विबोमा खाताहरू फ्रिज गरिरहेको छ।

‘उनीहरूले हाम्रा छविहरू मेटाउँदै छन्, हाम्रा भिडियोहरू हटाइरहेका छन्, र हामीले विरोधसँग सम्बन्धित कुनै पनि कुरामा संकेत गर्ने क्षणमा हाम्रा खाताहरू ब्लक गर्दैछन्। विरोध साइटहरूको नाम उल्लेख गर्दा पनि खाताहरू मेटाउन सकिन्छ,’ वुहानमा आधारित वैज्ञानिक अनुसन्धानकर्ता ली हुईले डेली डटलाई भनेका छन्।

विबोले प्रयोगकर्ताहरूलाई लाइभ स्ट्रिमिङका साथसाथै पाठ, तस्बिर, भिडियोहरू साझेदारी गर्न अनुमति दिएको छ। ‘चिनियाँ ट्विटर’ भनिन्छ र ८५० मिलियन प्रयोगकर्ताहरूले २०२१ मा एपमा लग इन गरे। विच्याट, १.२ बिलियन प्रयोगकर्ताहरू सबैभन्दा व्यापक रूपमा प्रयोग हुने सोशल मिडिया हो। चीनको प्लेटफर्मले प्रयोगकर्ताहरूलाई टेक्स्ट म्यासेजदेखि भिडियो च्याटसम्म, अनलाइन सपिङदेखि राइड हेलिङसम्मका व्यापक सम्भावनाहरू प्रदान गर्दछ।

प्रयोगकर्ताहरूले खुलासा गर्छन् कि चिनियाँ सरकारी सेन्सरहरूले यी एपहरूमा विरोधसँग सम्बन्धित कुनै पनि मल्टिमिडिया वा पाठ तुरुन्तै हटाउछन्। यसलाई खोजहरूबाट स्क्रब गर्नको लागि विरोधसँग सम्बन्धित कुञ्जी शब्दहरू फ्ल्याग गरेर थप सुव्यवस्थित गरिएको छ।

सरकारले नियन्त्रित सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्महरूलाई राज्यले स्थानीय भाषा र संस्कृतिलाई पूरा गर्ने ‘चिनियाँ विशेषताहरूसहितको इन्टरनेट’ सिर्जना गर्ने प्रयासको रूपमा वर्णन गरेको छ। यद्यपि, स्थानीय प्रदर्शनकारीहरूले ‘चिनियाँ’ पहिचानलाई जनतामा निरंकुश रूपमा लागू गरिनु भनेको राष्ट्रलाई स्वेच्छाचारी रूपमा नियन्त्रण गर्नको लागि मात्र प्रचार हो भनी जोड दिए।

‘तल्लो आर्थिक वर्गको पीडाबारे शासकहरू अनभिज्ञ छन्। जनताले भोग्नुपरेको समस्या के हो भन्ने थाहा छैन । तिनीहरू केवल मानिसहरूलाई नियन्त्रण गर्न चाहन्छन् र तिनीहरूले चिनियाँ संस्कृतिलाई समर्थन गर्ने, वा राष्ट्रिय हितको रक्षा गर्ने नाममा वा हालसालै, कोभिड लकडाउनहरू मार्फत गर्छन्,’ ली हुईले भने।

कोभिड लकडाउनको नाममा अनलाइन आवाजहरू मौन पार्ने संकेत गर्दै अनुहारको मास्कले आँखा ढाकेको अनुहार र हातले मौन बनाएको अनुहार देखाउँदै छवि साझा गर्ने धेरै मध्ये ली एक हुन्। अन्तर्वार्ता लिइएका धेरैले चीनले लागू गरेको अधिनायकवादी प्राविधिक नियन्त्रणको हदलाई उल्लेख गर्दै यस्ता गतिविधिहरु बन्द गरिनुपर्ने बताएका छन्।