काबुल:  लागुऔषध-आतंकवाद विश्वव्यापी वास्तविकता बन्‍न सक्ने आँकलनहरु भइरहेका छन्। अफगानिस्तान र पाकिस्तान लागूऔषध उत्पादनको विश्वव्यापी श्रृंखलामा महत्त्वपूर्ण लिंक बनेका छन् र आतंकवाद, चरमपन्थी र कट्टरपन्थी लगायतका धेरै घटनाहरूले मामिलालाई अझ खराब बनाएको छ।

अफगानिस्तान र पाकिस्तानको सीमावर्ती क्षेत्रहरू लागूपदार्थको तस्करी र आतंकवाद/अतिवादका कारण निरन्तर सामाजिक र कानुनी समस्याहरूसँग संघर्ष गरिरहेको जाकार्ता पोस्टले रिपोर्ट गरेको छ। तालिबानले अगस्ट २०२१ मा अफगानिस्तानमा सत्ता कब्जा गरेपछि अवैध अफिमको व्यापार देशमा उनीहरूको पूर्व शासनको समयमा यसको राजस्वको मुख्य स्रोत थियो।

अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले आफ्नो आर्थिक सम्पत्ति रोक्का राखेको र देशले थोरै आर्थिक सहयोग पाइरहेको अवस्थामा आगामी दिनमा लागुऔषधको उत्पादन र गैरकानूनी बिक्री र खरिदमा देशले वृद्धि देख्‍न सक्छ। कुनै पनि महत्त्वपूर्ण अन्तर्राष्ट्रिय मौद्रिक सहयोगको अभावमा धेरै किसानहरूले आफ्नो आय आर्जन गर्न अफिम खेतीतिर लाग्‍नसक्ने जनाइएको छ।

सन् २०१९ मा अवैध अफिम अर्थव्यवस्थाबाट उत्पन्‍न राजस्व अफगानिस्तानको कुल गार्हस्थ उत्पादनको ७ देखि ११ प्रतिशत अर्थात १.२ देखि २.१ बिलियन अमेरिकी डलर बराबर थियो। अफगानिस्तानको अस्थिरता र विभाजनले लागुऔषधको उत्पादन र व्यापारमा वृद्धि गर्न सक्ने विभिन्‍न प्रतिवेदनहरुले जनाएको छ। आफ्नै कुटीर र एजेन्डालाई वित्तपोषण गर्न अफिम खेतीतिर लाग्न सक्ने जनाइएको छ।

तालिबानले अल-कायदाजस्ता आतंकवादी संगठनहरूलाई समर्थन गर्न अफिमको व्यापार गर्न सक्ने र नतिजास्वरूप लागूपदार्थ-आतंकवाद संसारका लागि चुनौती बन्‍नसक्ने चेतावनी दिइएको छ। विश्वव्यापी अर्धचन्द्रमा उत्पादन र परिष्कृत लागूऔषधले दक्षिण एसिया बाहिरका देशहरूमा चरमपन्थी गतिविधिलाई समर्थन गरेको छ।

नाटोले हालै सार्वजनिक गरेको प्रतिवेदनअनुसार विश्वका करिब ८४ प्रतिशत देशहरू अफगानिस्तानबाट उत्पत्ति भएको लागूऔषध पाइपलाइनसँग जोडिएका छन्। ‘नार्को-आतंकवाद राजनीतिक, सामाजिक र आर्थिक असुरक्षाको कारण र प्रभाव हो, जसले विभिन्न गैर-राज्य पक्षहरूलाई उनीहरूको उद्देश्य प्राप्त गर्न लागूपदार्थको ओसारपसार र अतिवादको प्रयोग गर्न अनुकूल वातावरण सिर्जना गर्दछ,’ लेखमा भनिएको छ।

धेरै वित्तीय प्रविधिहरू जस्तै ब्लकचेन टेक्नोलोजी र क्रिप्टोकरेन्सीहरूले लागूपदार्थको तस्करी संगठनहरूलाई लागूपदार्थको व्यापार गर्ने तरिकाहरू प्रदान गरेको छ र तिनीहरूलाई पत्ता लगाउनबाट रोक्न अनुमति दिएको छ। लागुऔषधको तस्करी संगठनहरू मात्र लागूपदार्थ-आतंकवादको निरन्तरताको लागि जिम्मेवार छैनन्, मामिलाहरूको ठूला योजनाहरूमा जहाँ राजनीतिक असुरक्षा, आर्थिक अस्थिरता र अन्य भू-राजनीतिक र घरेलु कारकहरू एकसाथ जोडिएका हुन्छन् पनि लागूपदार्थ-आतंकवादलाई बढावा दिन्छ।

अफगानिस्तानमा मानव बौद्धिकताको कमीले सिर्जना गरेको खाडल भएकोले विश्व समुदायले लागूऔषध-आतंकवादको सामना गर्न नयाँ र थप प्रभावकारी अनुगमन र अन्य प्रविधिहरू ल्याउन आवश्यक छ।